Tá Tíolacadh, an gearrscannán Gaeilge, ag dul go Féile Scannán Feabhail. Taispeánadh an scannán – a scríobh Sadhbh Larkin-Coyle, príomhaisteoir sa scannán freisin – ag Fleadh Scannán na Gaillimhe i mí Iúil na bliana seo.
Bhuaigh Tíolacadh an gradam don ghearrscannán Gaeilge is fearr ag Féile Scannán Idirnáisiúnta Chiarraí i mí Dheireadh Fómhair 2025. Sa mhí chéanna, bhuaigh Larkin-Coyle an gradam Northern Exposure agus sparánacht don tallann nua atá ag teacht chun cinn nuair a taispeánadh an scannán ag féile Disappear Here i nDún na nGall, gradam a bronnadh i gcomhar le hoifig Scannán Dhún na nGall. Labhair muid le Sadhbh roimh a turas go Doire chun níos mó a fhoghlaim faoin scannán cumhachtach agus pearsanta seo.
An féidir leat insint dom céard as a dtáinig do ghrá don scannánaíocht?
Is stiúrthóir é m'athair. Bhí ceamara ollmhór JVC i gcónaí ar a ghualainn aige agus é ag déanamh scannánaíochta orainn mar pháistí; caithfidh gur fhoghlaim mé uaidh siúd é. Bhí scannáin ar dóigh sa teach aige féin agus ag mo mham nuair a bhí muid ag fás aníos chomh maith. Ba iad na cinn is fearr liom ná The Wizard of Oz, Hook, The Nightmare Before Christmas agus, fiú, Romeo and Juliet le Baz Luhrmann (1996). Ní raibh mé ach sé bliana d'aois, ach thaitin an scannán sin go mór liom!
Cén turas atá déanta agat mar ealaíontóir go dtí seo?
Bhí grá agam i gcónaí don aisteoireacht. Mar pháiste, chuaigh mé chuig ranganna drámaíochta, agus bhí mé i gcónaí páirteach i ndrámaí scoile. Rinne mé Sandy i Grease, a aistríodh dár ndráma idirbhliana sa mheánscoil. Ina dhiaidh sin, thug mé suas an aisteoireacht ar feadh tamall maith, agus d’oibrigh mé in imeachtaí, ach mhothaigh mé go domhain i gconaí gur cheart dom tabhairt faoin aisteoireacht. Agus mé 26 bliain d'aois, shocraigh mé dul ar ais chuig ranganna aisteoireachta, agus bhí an t-ádh orm ranganna drámaíochta leis an aisteoir Mary Murray a aimsiú. Lasadh an tine chruthaitheach arís. Is tacaíocht mhór í Mary i gcónaí, agus sin an fáth a bhfhuil sé spéisialta dom í a bheith liom i dTíolacadh. Thóg sé cúpla bliain, ach sa deireadh, agus mé tríocha bliain d'aois, shocraigh mé an saol sábhailte d’imeachtaí a fhágáil go deo. Fuaireas isteach sa gcúrsa lánaimseartha d'aisteoirí in Bow Street Academy, agus chaith mé an bhliain ag tumadh go domhain isteach sa phróiseas ar fad. Le linn na bliana sin, roghnaíodh mé do roinnt gearrscannán, agus fuaireas an príomhról i scannán neamhspleách. Spreag Bow Street muid chun tabhairt faoin scríbhneoireacht agus ár gcuid oibre féin a dhéanamh i gconaí. Chaith muid laethanta i mbun scannánaíochta ar radharcanna, ag scríobh scripteanna agus ag plé le róil éagsúla. Is ansin a thuig mé go raibh an grá a bhí agam don scríobh agus don stiúradh chomh mór agus a bhí leis an aisteoireacht.
Is léiriú álainn é seo. Céard as a dtáinig an spreagadh chun tabhairt faoin scannán seo?
Tá radharc ag deireadh an scannáin seo (ní nochtfaidh mé é) a tharla idir mé féin agus m'athair i ndáiríre. Chuaigh mé abhaile an tráthnóna sin, agus scríobh mé i mo leabhar nótaí gur cheart dom scannán a dhéanamh as an rud a tharla. Cuireadh an síol ansin, agus bhí me i gcónaí ag machnamh air. Bhí a fhios agam go raibh ar mo leathdheirfiúr, Sorcha, a bheith mar chuid den phróiseas a bhain leis an scannán. Is cuimhin liom í a thógáil i mo lámha agus a bheith lán de ghrá di. Is cinnte gur chuidigh sí sa bpróiséas leighis idir mé féin agus m-athair.
Agus cén próiseas a bhí agat ó choincheap go script, agus ansin go léiriú?Chuir mé an smaoineamh i láthair Séan Coyle; bhí mé tar éis oibriú leis roimhe seo mar aisteoir ar dhá cheann dá ghearrscannáin. Bhí a fhios agam dá bhféadfainn é féin agus an fhoireann chruthaitheach, Colin Norrby (DOP) agus Fiachra Ó Longáin, a fháil ar bord go bhféadfaí rud speisialta a dhéanamh. Thóg sé thart ar dhá bhliain agus is dócha 100 dréacht scripte sular raibh muid réidh le scannánú. Rinne mé cinnte an script a roinnt le go leor daoine agus aiseolas a fháil. D'oibrigh mé leis an gcomhairleoir scéalaíochta Mary-Kate O'Flanagan freisin, a bhí iontach.
An raibh aon chuid den phróiseas a bhí deacair?Bhí sé deacair an t-airgead a bhailiú. Bhunaigh mé leathanach GoFundMe, agus bhí daoine iontach flaithiúil – tháinig an chuid eile ó theaghlach, ó airgead taisce agus ó chara maith. Ós rud é go raibh an oiread sin le déanamh agus nach raibh againn ach criú beag, bhí sé an-deacair gan a bheith buartha go rachadh rud éigin amú nó go ndéanfaí dearmad air. In ainneoin gur criú beag a bhí ann, bhí na daoine mórthimpeall orm dochreidte. Chuidigh mo chara Sarah Josephine M'Rad agus Aidan O'Sullivan leis an scannán a léiriú, ach rinne siad gach post eile a dtig leat a shamhlú ar laethanta scannánaíochta. Ba mhór an obair foirne a bhí ann, agus nuair a bhíonn daoine maithe thart ort, cha dtig leat dul amú. Déarfaidh mé chomh maith go raibh eilimint 'scaoileadh saor' leis ann maidir leis an scannán a dhéanamh. Nuair a rinne mé mo dhícheall leis na daoine cearta, d’oibrigh sé amach go maith. Domsa, níl ann ach muinín a bheith agam as sin.
Cén chaoi a raibh sé, stiúradh/ag obair le haisteoirí eile sa chaoi seo?
Thaitin an stiúradh go mór liom. Bhí sé tharr barr a bheith ábalta páirt a ghlacadh i gcruthaíocht aisteoirí eile agus a gcuid oibre a fheiceáil taobh thiar den cheamara. Bhí orm cur i gcuimhne dom féin uaireanta theacht agus breathnú taobh thiar den cheamara mar bhí mé chomh cleachtaithe le bheith díreach i m'aisteoir! Chabhraigh an stiúradh go mór le mo phróiseas aisteoireachta chomh maith – dírítear d'aird ar an scéal iomlán agus ní ar chuid amháin de. Ba é seo an chéad uair do mo leathdheirfiúr Sorcha a bheith ag aisteoireacht ar scáileán. Chuir sí iontas orm, agus rinne sí sár-jab. Ghlac sí leis an treoir chomh tapaidh sin, agus bhí sí go hiomlán nádúrtha. Is aisteoir iontach é Brendan Dunlea le raon chomh leathan sin gur áthas mór a bhí ann oibriú leis. Mhothaigh sé an-speisialta aisteoir chomh seanbhunaithe agus chomh cumasach le Mary Murray a bheith linn freisin.
An bhfuil sé deacair a bheith ag obair le hábhar atá gar don bhaile?
Sílim gur mhothaigh mé an dá rud. Ní raibh mé ag iarraidh aon ghortú breise a dhéanamh tríd an scannán a dhéanamh ach domsa bhí sé ar fad mar phróiseas leighis. Corruair, bheadh sé nimhneach ag smaoineamh ar chorr-radharc agus fós nuair a amharcaim air ag féilte, is féidir leis bheith dian mar go bhfuil an scéal chomh pearsanta. Nuair a chríochnaigh muid an scannánaíocht, chuaigh mé agus chaith mé tamall sna sléibhte i mBun Cranncha, áit ar fhás mé aníos. Mhothaigh mé faoi shíochán agus go raibh mé ag déanamh an rud atá ceaptha dom a dhéanamh sa saol. Ní dhéanfaidh mé dearmad air sin.
Mar aisteoir, conas a ullmhaíonn tú do ról, agus an athraíonn sé sin nuair is é do scéal féin é?
Is é mo chur chuige agus mé ag ullmhú do ról ná an script a léamh an oiread uaireanta agus is féidir agus an scéal a bheith ar eolas agam ó bhun go barr. Ansin, dírím ar fhorbairt mo charachtair agus cén dóigh a mbeinn sa domhan sin mar an charachtar sin. Toisc gurbh é seo mo scéal féin, fuair mé amach go raibh go leor buntáistí ann. Bhí a fhios agam láithreach cén dóigh a smaoineodh mo charachtar (Áine). Is é an rud aisteach ná nuair a féachaim ar an scannán arís go mbraitheann mé go bhfuil codanna díom in Áine ach ar bhealaí eile, táimid an-difriúil. Tá sí i bhfad níos cúthaile ná mise.
Conas a n-oibríonn an próiseas cruthaitheach le Séan – conas a roinn sibh na róil?Cé go bhfuil an dara hainm céanna againn, níl gaol againn lena chéile. Is as Doire mo mháthair agus Séan chomh maith, agus tá go leor Coyles i nDoire, creidim! Ba thacaíocht iontach é Séan. D'oibríomar le chéile i mbeagnach gach cuid den phróiseas. Bhí cumarsáid leanúnach againn agus na chéad chéimeanna eile á bpleanáil againn le chéile. Bhí Séan iontach ar an taobh teicniúil de rudaí le linn laethanta scannánaíochta, chomh maith lenár DOP, Colin Norrby. Choinnigh siad an-bhainteach mé leis an líne oibre sin. Rinne Séan an eagarthóireacht, agus bhí mé mar scáth aige le linn na tréimhse sin chomh maith. Rinne Fiachra Ó Longáin ár ndearadh fuaime chomh maith le roinnt cineamatagrafaíochta agus soilse. Bhí sé ar dóigh a bheith ag obair leo.
Cén chaoi a bhí sé é a roinnt le lucht féachana?
Bím neirbhíseach agus leochaileach mar is é mo scéal féin é. Nuair a fhéachaim ar an scannán le lucht féachana, tá sé fíorphearsanta dom. Ach ag an am céanna, is é an chuid is fearr liom ná an scannán a roinnt. Tá súil agam go rachfaidh sé i bhfeidhm ar dhaoine agus go mbraithfidh siad rud éigin agus iad ag féachaint air. Bhí seisiún ceisteanna agus freagraí againn ag féile scannán le déanaí, agus tháinig triúr daoine difriúla chugam ina dhiaidh sin le rá go raibh cúinsí comhchosúla acu ina dteaghlach. Ag Féile Scannán Bhá Dhún na nGall i mí Dheireadh Fómhair, bhí plé iontach ann faoi dheacrachtaí laistigh den teaghlach agus conas is féidir cneasú, fiú sna cúinsí is deacra.
Cad atá romhat anois – mar aisteoir, scríbhneoir agus stiúrthóir?
Táim ag féachaint ar fhorbairt scannán Gaeilge do Thíolacadh. Tá mo chéad ghearrscannán Gaeilge á scríobh agam chomh maith, agus beidh mé ag cur isteach ar mhaoiniú breise ar son sin, agus táim ag tnúth leis na róil aisteoireachta amach anseo a thiocfaidh chugam – tá súil agam!
Go raibh maith agat as ucht labhairt linn!
Sadhbh Larkin Coyle
Is aisteoir í Sadhbh Larkin Coyle. Le déanaí, thug sí aird ar dhomhan na scríbhneoireachta agus stiúrtheoireachta lena céad ghearrscannán Gaeilge, Tíolacadh (Divine Gift). Is príomhaisteoir sa scannán freisin í. Tá roinnt gradam buaite ag Tíolacadh, An Gearrscannán Gaeilge is Fearr ag Féile Scannán Idirnáisiúnta Chiarraí 2025, san áireamh. Bronnadh an Northern Exposure Award ar Sadhbh ag Féile Scannán Disappear Here 2025, gradam a tugadh i gcomhar le hOifig Scannán Dhún na nGall, as a ról mar chomhstiúrthóir, scríbhneoir agus aisteoir sa scannán.
Is céimí í den chlár lánaimseartha d'aisteoirí atá ag Acadamh Bow Street (2022–2023). Bronnadh an gradam don aisteoir tacaíochta is fearr uirthi ag Féile Scannán Bhaile Átha Cliath as a ról in A Year faoin stiúrthóir Séan Coyle (2022) agus ainmníodh í don aisteoir is fearr don ghearrscannán Scáileán Thuaisceart Éireann Communion ó Séan Coyle arís ag an bhféile chéanna an bhliain dár gcionn (2023). Tá an príomhról aici sa scannán scéinséireach ó Ram Productions darb ainm Hope a craoladh ar Amazon Prime.